Phân biệt bệnh teo não với các bệnh lão hóa của người già

Quy luật của tuổi già là sự lão hóa. Tuy nhiên, chính sự lão hóa lại là một trong những nguyên nhân chủ yếu cho bệnh tật phát sinh và phát triển nhanh chóng. Đặc tính chung là sự lão hóa xuất hiện và diễn biến “không đồng thì, không đồng tốc và không đồng bộ”, do đó sẽ ảnh hưởng đến từng cơ quan, bộ máy, hệ thống trong cơ thể, đặc biệt là hệ thần kinh.

Phân biệt bệnh teo não với các bệnh lão hóa của người già 1

I, Triệu chứng và diễn tiến bệnh

Những triệu chứng đầu tiên của căn bệnh teo não và sự lão hóa của người già thường bắt đầu với biểu hiện là thay đổi tính tình và giảm trí nhớ. Tuy nhiên, diễn tiến của bệnh teo não và sự lão hóa của người già sẽ dần dần khác nhau theo thời gian, cụ thể:

Triệu chứng của bệnh nhân mắc bệnh teo não Triệu chứng lão hóa của người già bình thường
Thường quên toàn bộ các sự kiện  (thí dụ không thể nhớ đã ăn trưa chưa?) Thường quên một phần của sự kiện (thí dụ nhớ đã ăn trưa rồi nhưng không thể nhớ đã ăn tráng miệng bằng loại trái cây nào)
Hiếm khi nhớ lại sau đó Thường nhớ lại sau đó
Thường phủ nhận sự suy giảm trí nhớ và tìm cách che giấu nó như tìm cách thay đổi chủ đề câu hỏi, nói đùa … Sẵn sàng chấp nhận sự giảm sút trí nhớ và thường yêu cầu người khác giúp mình nhớ lại.
Các kỹ năng như đọc, viết thường giảm sút nặng nề. Các kỹ năng này thường còn nguyên vẹn.
Thường không thể tuân theo các hướng dẫn bằng lời nói hay chử viết Có thể tuân theo các hướng dẫn bằng lời nói hay chữ  viết
Không thể sử dụng các ghi chép nhắc nhở Có thể sử dụng các ghi chép nhắc nhở
Giảm khả năng tự chăm sóc bản thân ngày càng tăng Thường đủ khả năng tự chăm sóc bản thân

Bảng 1: Phân biệt triệu chứng giảm trí nhớ trong bệnh teo não và ở người già bình thường

Dần dần trí nhớ người bệnh teo não ngày càng giảm. Họ mất dần khả năng ghi nhớ và vận động như: mất tập trung, khó tư duy, dễ cáu gắt, mất ngủ, đau đầu… nặng hơn nữa là mất dần trí nhớ gần, trí nhớ xa, cạn từ, mất ngôn ngữ, mất khả năng giao tiếp, và cuối cùng bộ não của họ chỉ như tờ giấy trắng. Họ đi lại khó khăn, run rẩy và không có khả năng làm những công việc quen thuộc như ăn uống, vệ sinh cá nhân…

Khoảng 30% bệnh nhân có ảo giác và 30% bệnh nhân có hoang tưởng. 40 – 50% bệnh nhân có các triệu chứng trầm cảm và lo âu.

Diễn tiến bệnh sẽ trở nên nặng hơn một cách từ từ. Thời gian sống trung bình của người bệnh từ lúc phát bệnh đến lúc chết thường là từ 8 – 10 năm. Bệnh nhân thường chết vì suy kiệt hoặc do các bệnh lý phối hợp như viêm phổi, bệnh tim mạch …

Đọc tiếp: Bệnh teo não có chữa được không?

II, Chẩn đoán lâm sàng và hình ảnh não bộ giữa bệnh nhân teo não và người già

Việc chuẩn đoán lâm sàng và hình ảnh não bộ ngày càng tiến bộ, giúp các bác sĩ có thể phân biệt được đâu là dấu hiệu mắc bệnh của bệnh nhân teo não và sự lão hóa thông thường ở người già:

Chẩn đoán bệnh nhân mắc bệnh teo não Chẩn đoán lão hóa ở người già
  • Triệu chứng chẩn đoán: Hiệu suất đầu đau đầu, chóng mặt, trí nhớ dần dần giảm đi, thời gian, địa điểm, bản án định hướng rơi thậm chí mất (ví dụ như không tìm thấy ở nhà sau khi đi ra ngoài) suy nghĩ là rời rạc, sự kiện được bỏ qua, và những điều nhỏ là rối, giảm trí thông minh, thờ ơ, không quan tâm, không phản hồi, lười biếng, động thái hiếm hoi, di chuyển chậm, không quan tâm đến giao dịch xung quanh. Về thay đổi nhân cách biểu hiện như ích kỷ, chủ quan, hoang tưởng, lo âu, hoang tưởng, khó chịu, không mạch lạc. Bệnh nhân với các hoạt động mê sảng hoặc hưng cảm, và thậm chí không đứng đắn, hành động đáng kinh ngạc, đôi tay run rẩy, đi bộ đáng kinh ngạc, không thể đi bộ dọc theo một đường thẳng, tiểu không tự chủ, rối loạn chức năng tình dục hoặc mất mát. Và có những ảo tưởng, ảo giác thị giác, ảo giác thính giác, mất ngôn ngữ, agnosia, và do đó trở nên sa sút trí tuệ mạch máu già. Teo não tập trung biểu hiện như chóng mặt, nhức đầu, biểu hiện ngu si đần độn, mất trí nhớ, tư duy lười biếng lỏng lẻo, chậm phát triển tâm thần, hoạt động giảm, ít nói, di chuyển, giao dịch xung quanh không phản hồi, mất ngôn ngữ, agnosia, ảo giác thính giác, ảo giác thị giác và thay đổi tính cách. Tiểu teo não tập trung biểu hiện như chóng mặt, hoạt động vận động chậm, đáng kinh ngạc, sải chân rộng, dáng đi đáng kinh ngạc, không thể đi thẳng, bất lợi ngôn ngữ, loạn vận ngôn, khó nuốt, rung giật nhãn cầu, không được phép chứa những vật dụng, đề cập đến mũi không thể chờ đợi tiểu não mất điều hòa các triệu chứng. Và có hạ huyết áp tư thế đứng, ngất, nhịp tim nhanh, rối loạn mồ hôi, các vấn đề đường ruột, rối loạn chức năng tình dục hoặc rối loạn.
  • Chẩn đoán lâm sàng: Ngoài tiền sử bệnh và các triệu chứng, bệnh teo não có thể được tìm thấy trong một loạt các phản xạ thần kinh xảy ra với mức độ khác nhau của chậm phát triển. Phản ánh nông như bụng tường phản xạ, phản xạ cremasteric, hậu môn hiệu suất phản xạ chậm, phản ánh sâu sắc như hai mươi ba cơ phản xạ. Màng xương chân, đầu gối phản xạ gân, phản xạ gân gót cũng có thể được giảm, thậm chí đến một phản xạ bệnh lý xuất hiện. Teo tiểu não, có thể được tìm thấy bằng cách kiểm tra lâm sàng và bàn chân không thể đứng, làm chậm, chân run rẩy, không thể đi bộ dọc theo một đường thẳng, thể hiện say rượu dáng đi, dáng đi đáng kinh ngạc, sải chân rộng, bệnh lý phản xạ berghei, đề cập đến kiểm tra mũi, với các thử nghiệm đầu gối, vòng thử nghiệm…
  • Chẩn đoán hình ảnh: Để phát hiện bệnh teo não có thể kiểm tra bằng kỹ thuật quét thông thường, chẳng ạn như chụp cộng hưởng từ hoặc chụp cắt lớp vi tính. Trong mô não, teo não có thể được tổng quát là tất cả các bộ não đã bị thu hẹp; hoặc nó có thể là chỉ ảnh hưởng đến một khu vực hạn chế của não và kết quả là giảm các chức năng vùng của nó điều khiển. Nếu các bán cầu não bị ảnh hưởng, suy nghĩ có ý thức và quá trình tự nguyện có thể bị giảm sút. CT và MR (cộng hưởng từ) kiểm tra hình ảnh có thể được tìm thấy trong mô não giảm thể tích, tâm thất mở rộng. Nếu bộ não teo vỏ não có thể nhìn thấy khoảng cách tăng lên cùng với hộp sọ, não tăng mương sâu mở rộng, phẳng gyri co tâm thất mở rộng bên và não thất ba, góc bên xung quanh phía trước và phía sau để giảm mật độ. Teo tiểu não của tiểu não có thể được hiển thị khi kết cấu nặng, giảm thể tích hình ảnh cho thấy nhánh lá hình, mật độ lỗ khuyết đã được tăng lên xung quanh tiểu não, não thất thứ tư để mở rộng. Cầu não teo nhìn thấy trong hình ảnh trên hẹp thon, bao quanh bởi lỗ khuyết nhỏ.
  • Triệu chứng và hình ảnh chẩn đoán: Tuổi già làm cho khối lượng não giảm dần, các hồi não nhỏ đi và các rãnh não rộng ra, nhìn ngoài có thể thấy não teo khá đồng đều, đôi khi có các mang giả chứa đầy dịch não –tủy. Thường có hiện tượng xơ hoá nhẹ màng não trên mặt lồi của bán cầu não. Lớp màng cứng của màng não ở não cũng như ở tủy ngày càng dính vào xương và mỏng dần còn lớp màng nhện và màng nuôi ở trên dày và ngày càng mất độ trong. Cơ cấu mạng lưới của các thành mạch máu có thể nhìn thấy rõ hơn, tại các nhung mao màng nhện có hiện tượng xơ hoá, lắng đọng các muối canxi và còn thấy có các thể dạng tinh bột. Não teo dần rõ rệt nhất tại các vùng phía trước như vùng trán, đỉnh và thái dương còn tại các vùng phía sau ở mức độ nhẹ hơn. Vỏ não thường có màu vàng nhạt do đọng sắc tố, tại khu vực vỏ não bị teo, chất trắng cũng thu nhỏ lại và trở nên cứng hơn; còn các khoang não thất bị giãn rộng do não ứ nước theo cơ chế khoang trống (exvacuo). Các não thất bên thường giãn khá rõ, nhất là bên trái. Cũng theo wildi E.., qua nghiên cứu 542 trường hợp thấy dung tích trung bình của não thất bên là 17,4ml và mỗi năm dung dịch đó sẽ tăng 0,16ml. Các não thất III và IV cũng đều bị giãn rộng. Thân não và tiểu não cũng có thể bị teo ở mức độ vừa. Riêng thể trái đôi khi có thể bị mỏng đi tới 1/3 độ dày bình thường. Các hạch vùng đáy cũng bị teo nhưng thường không được rõ như ở não (Foley J. M.., 1973). Hiện nay đối với người cao tuổi , người ta thường chú ý tới các xét nghiệm như nghi điện não, điện thế khêu gợi (evoked potentials), ghi điện cơ, chụp não cắt lớp vi tính (computed tomography)
  • Ghi điện não: Điện não đồ thường thấy giảm tần số các sóng alpha từ mức trung bình là 10Hz đối với người 40 tuổi xuống 9Hz đối với người 80 tuổi sẽ ổn định ở mức 8,5Hz sau lúc 90 tuổi. Khi nhận xét kết quả của điện thế khêu gợi cần hết sức thận trọng các điện thế khêu gợi cảm giác thương thấy các thành phần chậm bị xuất hiện chậm và biên độ sũng giảm; các điện thế khêu gợi đối với các loại khác cũng có hiện tượng tương tự.
  • Ghi điện cơ: Tốc độ dẫn truyền của các sợi thần kinh bị chậm lại. Tốc độ dẫn truyền cảm giác ghi ở chi trên bằng kích thích ngón tay có thể giảm từ 57 xuống 48m/giây còn biên độ hiệu thế sẽ giảm từ 43 xuống 21mV. Tốc độ dẫn truyền của các sợi vận đông cũng bị chậm lại như vậy và thường từ sau 24 tuổi cứ 10 năm lại giảm đi 1m/giây
  • Chụp não cắt lớp vi tính: Có thể thấy hình ảnh các não thất và các rãnh ở vỏ não bị giãn rộng, những hiện tượng đó có thể xuất hiện không kèm theo triệu chứng lâm sàng hoặc biến đổi giải phẫu nào gợi hướng tới một bệnh cảnh tâm thần sa sút kiểu alzheimer.

Bảng 2: Phân biệt sau chẩn đoán lâm sàng và hình ảnh giữa bệnh nhân teo não và người già bình thường

 III, Nguyên nhân gây ra bệnh teo bão và sự lão hóa ở người già

Theo các bác sĩ chuyên khoa tại Viện Y Học Bản Địa Việt Nam và Viện Y Học Cổ Truyền Quân Đội có đưa ra những nguyên nhân cơ bản dẫn đến bệnh teo não và sự lão hóa ở người già như sau:

Nguyên nhân mắc bệnh teo não Nguyên nhân lão hóa ở người già
Phần lớn các trường hợp teo não đều không tìm thấy nguyên nhân rõ ràng. Tuy nhiên, mô hình và tốc độ tiến triển của teo não phụ thuộc vào các bệnh có thể là nguyên nhân chủ yếu như sau:

  • Đột quỵ, do sự gián đoạn đột ngột của nguồn cung cấp máu trong não.
  • Chấn thương sọ não.
  • Sử dụng steroid thường xuyên.
  • Bệnh Alzheimer.
  • Bại não.
  • Người già mất trí nhớ, sa sút trí tuệ do xơ vữa mạch máu.
  • Bệnh pick, gây ra sự phá hủy dần các tế bào thần kinh trong não.
  • Bệnh Huntington.
  • Leukodystrophy, bệnh Krabbe.
  • Bệnh đa xơ cứng, gây viêm, tổn thương myelin, và tổn thương trong mô não.
  • Bệnh động kinh.
  • Chán ăn tâm thần, ăn vô độ tâm thần, và các rối loạn ăn uống.
  • Suy dinh dưỡng, do thiếu hoặc dư thừa dinh dưỡng từ thực phẩm.
  • Tiểu Ðường loại II
  • Encephalomyopathies ty lạp thể, chẳng hạn như hội chứng Kearns-Sayre.
  • Viêm não, viêm cấp tính ở não.
  • Nhiễm trùng trong não hoặc tủy sống.
  • AIDS và bệnh của hệ thống miễn dịch.
Trong khoảng đời người từ 20 – 90 tuổi, trọng lượng của não giảm 10 – 20% làm cho não bị teo dần, có thể thấy rõ nhất tại các vùng trán, đỉnh và thái dương. Khối lượng não bị giảm đi phản ánh số lượng tế bào thần kinh ngày càng ít và teo đi, có thể giảm tới 50% ở một số khu vực của não, đặc biệt ở vỏ não. Theo mức độ già đi của cơ thể, các quá trình teo và loạn dưỡng trong các tế bào thần kinh ngày càng gia tăng. Sự thoái hóa của tế bào thần kinh có hiện tượng thoái biến các khớp thần kinh, nơi giữ vai trò quan trọng đối với các chất truyền dẫn thần kinh. Phần lớn tiền thân của các chất truyền dẫn thần kinh là các acid amin có nguồn gốc từ thức ăn cung cấp cho cơ thể. Sự suy yếu của chức năng thần kinh không phải là do một bệnh cụ thể nào mà do tuổi tác khiến cho các mạch máu bị lão hóa, sự co bóp của tim cũng không mạnh như trước khiến cho lưu lượng máu đến nuôi não giảm, oxy đến não cũng kém hơn trước. Đây là nguyên nhân chính của sự suy yếu chức năng hệ thần kinh nói chung và hoạt động nhận thức của người già nói riêng. Cũng phải kể đến một nguyên nhân nữa là sự lão hóa của các tế bào thần kinh theo tuổi tác. Ở những người cao tuổi mắc một số bệnh như tăng huyết áp, đái tháo đường, tim mạch… thì quá trình lão hóa hệ thần kinh sẽ nhanh, mạnh hơn so với những người bình thường.

Bảng 3: Phân biệt nguyên nhân mắc bệnh teo não và sự lão hóa ở người già

Trên đây là bài phân tích những khác biệt về triệu chứng, thông tin sau chuẩn đoán lâm sàng, hình ảnh và nguyên nhân mắc bệnh teo não cùng sự lão hóa của hệ thần kinh ở người già. Từ đó chúng ta có phương pháp xác định và điều trị căn bệnh teo não một cách kịp thời nhất, cũng như có cách phòng tránh sự lão hóa các tế bào thần kinh nhằm tránh gây ra tổn thương nặng đến bộ não và sức khỏe ở người già.

Cập nhật lúc: 30/10/2024
*ƯU ĐÃI* Freeship từ 3 hộp 20 viên hoặc 1 lọ 80 viên trở lên. Chi tiết vui lòng liên hệ 1800.1265
banner-lohha-tri-nao-750.png
Loading...